प्राचीन बौध्द विद्यापीठ- मनसर

मनसर हे  महाराष्ट्र राज्यातील नागपूर जिल्ह्यातील शहर आहे. हे शहर रामटेक तालुक्याच्या अंतर्गत येते. मनसर हे बौद्ध भिक्खूंचे महामंडळ, विद्यापीठ होते. बौध्द भिक्खू हे अशा ठिकाणी निवास करित असत जिथे जवळ पाण्याचे स्रोत आहे, असे ठिकाण जिथुन चारिका करण्यासाठी जवळपास Read More

विदर्भातील प्राचीन बौद्ध स्थळ-पवनी

नागपुरच्या दक्षिण पूर्वेस 82 कि.मी.अंतरावरील पवनी हे भंडारा जिल्ह्य़ातील एक महत्वपूर्ण तालुका मुख्यालय आहे. वैनगंगा नदी काठावर बाजुनी हे नगर आहे. पवनी विश्व विद्यापीठ होते. पवनी ला पवन राजा चे शासन होते . त्यांचा नावावर हे पवनी नाव दिले आहे. Read More

बौद्ध धम्मात रंगाचे महत्व

 पांढरा रंग – पांढरा रंग हा purity, purification ची प्रक्रिया आणि pacification intention ठेवून आपण जी कृती करतो त्या मुळे जर लोभ, द्वेश, अविज्ञा, काढून टाकायचं असेल तर पांढरा रंग वापरणे. View,thoughts,opinions मुळे ignorance मुळे doubts and indicision मुळे intention Read More

धम्मपदातील लोकवग्गाचे महत्व

परिचय : लोकवग्गाचा समावेश धम्मपद या ग्रंथामधे‌ कऱण्यातआलेला आहे. धम्मपद हा खुद्दकनिकायाचा दुसऱ्या क्रमांकाचा ग्रंथ आहे. लोकवग्ग हा धम्मपदातील २६ वग्गापैकी १३ वा वग्ग आहे व लोकवग्गात एकूण १२ गाथा आहेत. कुशल कर्म करण्यास प्रवृत्त करणाऱ्या गाथा : लोकवग्गातील गाथा Read More

धम्मपदाचे महत्व

परिचय : धम्मपद हा ग्रंथ तिपिटकातील खुद्द निकायाचा अंग आहे. या मधे 423 गाथा आणि 26 वग्ग ( वर्ग ) आहेत. धम्मपद हा ग्रंथ सार्वजनिक आहे. या ग्रंथा चे प्रत्येक भाषेत भाषांतर झालेले आहे . धम्मपदा चे वैशिष्ट्य : धम्मपदा Read More

सुत्तनिपात

प्रस्तावना : पाली भाषा समृद्धशाली साहित्याने संपन्न  आहे. सुत्तनिपात या बृहद साहित्यातील ग्रंथ आहे. सुत्तनिपात ग्रंथाविषयी चर्चा प्रस्तुत लेखात करण्यात आलेली आहे . पाली साहित्यात सुत्तनिपाताचे स्थान : सुत्तनिपातचा समावेश खुद्दकनिकायाचा अंतर्गत होतो .सुत्तनिपात हा खुद्दकनिकायाचा पाचव्या क्रमांकाचा ग्रंथ आहे Read More

धम्मपद

प्रस्तावना : पाली साहित्याला विशाल साहित्य संपदा लाभलेली आहे . धम्मपद या विशाल साहित्य संपदेतील ग्रंथ आहे.धम्मपद ग्रंथाविषयी चर्चा प्रस्तुत लेखात करण्यात आलेली आहे . धम्मपदा चा अर्थ : धम्मपद हा शब्द ‘धम्म‘ आणि ‘पद’ या दोन शब्दांनी तयार झाला Read More

दीपवंस ग्रंथाचा परिचय

‘दीपवंस ग्रंथाचा परिचय’ या लेखामध्ये दीपवंस ग्रंथाची पुर्वपीठिका तिपिटक साहित्याशी प्रस्थापीत करण्यात आलेली आहे. बुद्धवंस हा ग्रंथ वंस साहित्याच्या निर्मितीला प्रेरक ठरलेला आहे. दीपवंस हा शब्द ’दीप’ व ’वंस’ या दोन शब्दापासुन तयार झालेला आहे. ’दीप’ याचा अर्थ द्वीप होय. Read More

पाली साहित्याचा विकासाचा इतिहास

प्रस्तावना : ‘पाली साहित्याचा विकासाचा इतिहास’ या संबंधी विवेचन या लेखात करण्यात येत आहे. पाली भाषेने भगवान बुद्धाचे संदेश वहन करण्याचे महत्वपूर्ण कार्य केलेले आहे. बुद्धवाणी, बुद्धवचनाद्वारे पाली साहित्याची क्रमशःनिर्मि ती झालेली आहे. बुद्धवाणी नवांग बुद्धशासनामध्ये प्रथम स्वरूपामध्ये विभाजित होती. Read More

पाली साहित्यामधील वंस साहित्य

तिपिटक साहित्याची निर्मिती भारतात झालेली आहे, परंतु तिपिटक साहित्य लिपिबद्ध मात्र सिंहलमध्ये झालेले आहे. अनुपिटक साहित्याचा विकास भारत व प्रामुख्याने भारताच्या बाहेर बौद्ध राष्ट्रांमध्ये झालेला आढळुन येतो . अनुपिटक साहित्यामधील वंस साहित्यातील सर्वप्रथम ग्रंथ दीपवंस आहे. प्रस्तुत लेखात प्राचीन भारतीय Read More