enlighten yourself, world will be better…
प्रस्तावना : पाली भाषा समृद्धशाली साहित्याने संपन्न आहे. सुत्तनिपात या बृहद साहित्यातील ग्रंथ आहे. सुत्तनिपात ग्रंथाविषयी चर्चा प्रस्तुत लेखात करण्यात आलेली आहे . पाली साहित्यात सुत्तनिपाताचे स्थान : सुत्तनिपातचा समावेश खुद्दकनिकायाचा अंतर्गत होतो .सुत्तनिपात हा खुद्दकनिकायाचा पाचव्या क्रमांकाचा ग्रंथ आहे Read More
‘दीपवंस ग्रंथाचा परिचय’ या लेखामध्ये दीपवंस ग्रंथाची पुर्वपीठिका तिपिटक साहित्याशी प्रस्थापीत करण्यात आलेली आहे. बुद्धवंस हा ग्रंथ वंस साहित्याच्या निर्मितीला प्रेरक ठरलेला आहे. दीपवंस हा शब्द ’दीप’ व ’वंस’ या दोन शब्दापासुन तयार झालेला आहे. ’दीप’ याचा अर्थ द्वीप होय. Read More
प्रस्तावना : ‘पाली साहित्याचा विकासाचा इतिहास’ या संबंधी विवेचन या लेखात करण्यात येत आहे. पाली भाषेने भगवान बुद्धाचे संदेश वहन करण्याचे महत्वपूर्ण कार्य केलेले आहे. बुद्धवाणी, बुद्धवचनाद्वारे पाली साहित्याची क्रमशःनिर्मि ती झालेली आहे. बुद्धवाणी नवांग बुद्धशासनामध्ये प्रथम स्वरूपामध्ये विभाजित होती. Read More
तिपिटक साहित्याची निर्मिती भारतात झालेली आहे, परंतु तिपिटक साहित्य लिपिबद्ध मात्र सिंहलमध्ये झालेले आहे. अनुपिटक साहित्याचा विकास भारत व प्रामुख्याने भारताच्या बाहेर बौद्ध राष्ट्रांमध्ये झालेला आढळुन येतो . अनुपिटक साहित्यामधील वंस साहित्यातील सर्वप्रथम ग्रंथ दीपवंस आहे. प्रस्तुत लेखात प्राचीन भारतीय Read More
एकविसाव्या शतकातील बौद्धधम्माचा आढावा घेतल्यास जगात ख्रिश्चन धर्मानंतर बौद्धधम्माचा द्वितीय क्रमांक लागतो. या संदर्भात काही मतभिन्नता देखील आढळुन येते. काहि सर्वेक्षण या मताचा पाठपुरवठा करतात की बौद्ध धम्म जगातील चवथ्या क्रमांकाचा धम्म आहे. विकिपिडीया या संके तस्थळाावर उपलब्ध माहिती नुसार- Read More
प्रस्तावना : बौद्धधम्माचा उगम भारतात झालेला आहे. भारतीय राजांनी बौद्धधम्माला राजाश्रय प्रदान केलेला होता. त्यामुळेच बौद्धधम्म भारत व भारताबाहेर देखील पसरला होता. भारतीय राजांनी बौद्धधम्माला दिलेले योगदान बौद्धधम्माच्या विकासासंदर्भात अत्यंत महत्वपूर्ण आहे. भारतीय राजांच्या सहकार्यानेच बौद्ध धम्माचा प्रवेश सिंहलद्वीपामध्ये झाला. Read More
पालि साहित्य में जीवक का वर्णन : जीवक प्राचीन भारत के प्रसिद्ध बौद्ध चिकित्सक थे। जीवक का जीवन वर्णन विनयपिटक के चीवरक्खन्धक में किया गया है । उनकी माता राजगृह की गणिका शालवती थी। जन्म के उपरान्त उनकी माता ने Read More
प्रस्तावना पालि भाषा और साहित्य दोनों ही दृष्टि से अत्यंत महत्वपूर्ण हैं ।आधुनिक भाषाओं पर भी पालि का स्पष्ट प्रभाव है । विश्व के ब्रृहद साहित्य भंडार में पालि साहित्य का समावेश होता है । पालि साहित्य तिपिटक साहित्य, अट्ठकथा Read More
प्रस्तावना : पालि साहित्य की भाँति बौद्ध संस्कृत साहित्य की भी समृद्धशाली साहित्य परंपरा रही है। अश्वघोष, बुद्धपालित, भावविवेक, असंग, वसुबन्धु , दीङ्नाग, धर्मकीर्ति इन्होंने संस्कृत बौद्ध साहित्य में महत्वपूर्ण योगदान दिया हैं। उसीप्रकार आचार्य नागर्जुन ने भी संस्कृत बौद्ध साहित्य Read More